فرهنگ ایران در جغرافیای هفتم هشتم نهم؛ هر چیزی که برای امتحان لازم داری 🎒

فرهنگ ایران چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ 🇮🇷

قبل از این که برویم سراغ کتاب ها، اول واضح کنیم اصلا فرهنگ ایران یعنی چی.

طبق تعریف هایی که تو سایت های رسمی مثل ویکی پدیا و پرتال هایی که ایران را به خارجی ها معرفی میکنند آمده، فرهنگ ایران یک مجموعه خیلی بزرگ از این چیزهاست:

• زبان و ادبیات فارسی و بقیه زبان های ایرانی
• دین و باورهای دینی (به خصوص اسلام شیعه در کنار اقلیت های دینی)
• جشن ها و آیین ها مثل نوروز، یلدا، سیزده بدر
• هنر و معماری، از مسجدها و بازارها تا فرش و نگارگری
• موسیقی سنتی و محلی
• آداب و رسوم مهمان نوازی، احترام به بزرگ تر، صله رحم و…
• لباس ها و خوراک های متنوع در قومیت های مختلف

سایت های گردشگری و فرهنگی میگویند ایران به خاطر تاریخ طولانی، تنوع قومی و جغرافیایی، یکی از کشورهایی است که فرهنگ فوق العاده متنوع و در عین حال یک هویت مشترک قوی دارد.

خلاصه اگر خیلی ساده بخواهیم بگوییم:
فرهنگ ایران همان سبک زندگی مردم ایران است؛ از چیزهایی که میخوریم و میپوشیم تا چیزهایی که بهشان احترام میگذاریم و برایشان جشن میگیریم.

فرهنگ ایران در کتاب جغرافیا و مطالعات اجتماعی سه پایه چطور درس داده می شود؟ 📚

یک نکته مهم این است که در دوره متوسطه اول، چیزی به اسم کتاب جغرافیا جدا نداریم؛ همه چیز توی کتاب مطالعات اجتماعی است که سه بخش مدنی، تاریخ و جغرافیا را با هم دارد.

خود هدف درس مطالعات اجتماعی این است که دانش آموز بفهمد انسان چطور با محیط های اجتماعی، فرهنگی، طبیعی و اقتصادی در ارتباط است؛ یعنی فرهنگ هم جزو دل و روده این درسه.

توی همین کتاب ها، چند جا خیلی مستقیم به فرهنگ ایران پرداخته شده:

• هفتم: میراث فرهنگی و تاریخ، جاذبه های گردشگری ایران، عقاید و سبک زندگی مردم در ایران باستان، دانش و هنر در ایران باستان و…
• هشتم: عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، میراث فرهنگی ایران در عصر سلجوقی و چند درس دیگر که روی فرهنگ کار میکنند.
• نهم: یک درس کامل به اسم «فرهنگ» و چند درس دیگر مربوط به هویت و میراث فرهنگی ایران.

خود pdf کتاب ها را اگر خواستی ببینی، این جاها راحت میتونی دانلودشان کنی:

• مطالعات اجتماعی هفتم در سایت دانشچی دانشچی
• مطالعات اجتماعی هشتم در دانشچی و هیوا دانشچی
• مطالعات اجتماعی نهم در دانشچی، هیوا و خود پایگاه کتاب های درسی دانشچی

فرهنگ ایران در کتاب جغرافیا و مطالعات اجتماعی هفتم

حالا بریم جزئی تر ببینیم فرهنگ ایران در مطالعات اجتماعی هفتم چطور مطرح شده.

چند تا درس خیلی مستقیم به فرهنگ ربط دارند:

• درس میراث فرهنگی و تاریخ
• درس جاذبه های گردشگری ایران
• درس عقاید و سبک زندگی مردم در ایران باستان
• درس دانش و هنر در ایران باستان

توی این درس ها درباره این چیزها حرف زده می شود:

• میراث فرهنگی یعنی چی و چرا مهم است
• نمونه هایی از میراث فرهنگی ایران مثل آثار تاریخی، موزه ها، بناها
• جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی ایران و نقش آنها در گردشگری
• باورها، آداب و رسوم و شیوه زندگی مردم دوره های مختلف ایران باستان

اگر ویدیوهای آموزشی درس های میراث فرهنگی، جاذبه های گردشگری و سبک زندگی ایران باستان را تو آپارات یا سایت های آموزشی نگاه کنی، میبینی دقیقا روی همین نکته ها تمرکز دارند. آپارات

در واقع، پایه هفتم بیشتر یک آشنایی اولیه است:
«این است ایران، میراث فرهنگی اش، آثار تاریخی اش، سبک زندگی قدیمی اش و جاذبه های گردشگری اش.»

فرهنگ ایران در مطالعات اجتماعی هشتم

تو پایه هشتم، سطح بازی یک لول می رود بالاتر.

فرهنگ ایران در مطالعات اجتماعی هشتم بیشتر در قالب تاریخ و تمدن اسلامی مطرح می شود. مهم ترین درس هایی که به فرهنگ وصل هستند:

• درس عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی
• درس میراث فرهنگی ایران در عصر سلجوقی

توی این فصل ها درباره چیزهایی مثل این صحبت می شود:

• رشد علمی، فرهنگی و هنری ایران بعد از اسلام
• دانشمندان ایرانی در علوم مختلف
• معماری مساجد، کاروانسراها، مدارس و بناهای دوره اسلامی
• خط، کتابت، نسخه نویسی و هنرهای مرتبط

خلاصه، هشتم بیشتر روی این تاکید می کند که ایرانی ها بعد از اسلام فقط ساکت ننشستن؛ فرهنگ ایرانی اسلامی ساختن که هم علمی بوده، هم هنری، هم دینی.

فرهنگ ایران در مطالعات اجتماعی نهم

اما اوج ماجرا جایی است که فرهنگ ایران در مطالعات اجتماعی نهم خودش یک درس مستقل دارد به اسم «فرهنگ» (درس 17).

طبق درسنامه ها و خلاصه هایی که برای این درس نوشته شده، چند نکته کلیدی این است که:

• فرهنگ یعنی شیوه زندگی یک جامعه؛ یعنی مجموعه باورها، ارزش ها، هنرها، قوانین، آداب و عادت ها
• فرهنگ آموختنی است و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود
• فرهنگ پویاست و در طول زمان تغییر میکند
• ارتباط با فرهنگ های دیگر هم فرصت دارد هم تهدید
• فرهنگ ایرانی اسلامی بر پایه ایمان، اخلاق و عدالت استوار است

در خلاصه درس 17 نهم هم تاکید شده که پاسداشت فرهنگ یعنی حفظ ارزش های دینی، ملی و اخلاقی و این که فرهنگ درست باعث وحدت ملی و پیشرفت جامعه می شود.

پس نهم جایی است که تو دیگر فقط مثال های پراکنده از فرهنگ ایران نمیخوانی؛ خود مفهوم فرهنگ را به صورت علمی و کلی یاد میگیری.

جدول خلاصه فرهنگ ایران در جغرافیای هفتم هشتم نهم

یه جدول جمع و جور برای مرور سریع:

این جدول دقیقا همان چیزی است که شب امتحان دلت میخواهد روی دیوار اتاقت بچسبانی 😄

فرهنگ ایران در کتاب جغرافیا و انتخاب رشته و آینده تحصیلی تو 🎯

شاید بپرسی این همه بحث فرهنگ ایران در کتاب جغرافیا و مطالعات اجتماعی چه ربطی به آینده من دارد؟

چند تا ربط جدی:

1. اگر به علوم انسانی علاقه داری
   در رشته علوم انسانی کلی با مفاهیمی مثل فرهنگ، جامعه، تاریخ و هویت سر و کار داری. مقاله راهنمای تخصصی رشته علوم انسانی تو سایت دبیرستان طاها دقیقا توضیح میدهد این رشته چطور پایه فرهنگ و تمدن جامعه است.
2. کمک به شناخت هویت ملی
   وقتی تو هفتم میراث فرهنگی و جاذبه های ایران را میشناسی، هشتم با عصر طلایی فرهنگ ایرانی اسلامی آشنا میشوی و نهم فرهنگ را دقیق تعریف میکنی، در واقع هویت ملی و دینی خودت را بهتر میشناسی. این برای هر رشته ای که بعدا بروی، مهم است.
3. ربط به هدایت تحصیلی
   تو پایه نهم که بحث انتخاب رشته داغ می شود، هم معدل و هم علاقه و هم شناخت جامعه مهم هستند. تو راهنمای کامل هدایت تحصیلی توضیح داده شده که برای انتخاب رشته درست، باید خودت و جامعه ات را بشناسی؛ درس هایی مثل مطالعات اجتماعی و بحث فرهنگ دقیقا همین کار را میکنند.

برای این که از کل پایه ها تصویر کامل داشته باشی، بد نیست این سه مقاله را هم یک بار حتی سرسری بخوانی:

• راهنمای کامل پایه هفتم
• راهنمای جامع پایه هشتم
• راهنمای جامع پایه نهم

چند منبع برای شناخت عمیق تر فرهنگ ایران

اگر خواستی بیرون از کتاب درسی هم فرهنگ ایران را بشناسی، این ها واقعا به درد میخورند:

• مقاله فرهنگ ایرانی در ویکی پدیا که کلی از اجزای مختلف فرهنگ ایران مثل زبان، جشن ها، هنر و دین را جمع کرده Wikipedia
• صفحه فرهنگ ایرانی در سایت StudyInIran که برای دانشجوهای خارجی نوشته شده و ویژگی های اخلاقی و اجتماعی مردم ایران را توضیح میدهد Study in Iran
• مقاله ویژگی های خاص در فرهنگ ایرانی در مجله ایرانگرد که روی زبان، هنر، معماری، موسیقی و آیین های ایرانی تمرکز دارد ایرانگرد
• پرتال رسمی گردشگری ایران که زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جاذبه های فرهنگی و جغرافیایی کشور را معرفی میکند Economic Diplomacy MFA Iran

برای جغرافیا و فرهنگ هر منطقه هم اگر خیلی کنجکاو بودی، حتی کتاب های قدیمی مثل «فرهنگ جغرافیایی ایران» رزم ارا هست که اطلاعات جزئی شهرها و روستاها را داده، هرچند برای مدرسه لازم نیست در حد آن جلو بروی. bookiha.com

نمونه سوال فرهنگ ایران جغرافیا برای تمرین امتحان ✍️

حالا برسیم به چیزی که همیشه دنبالش هستی:
چند تا نمونه سوال فرهنگ ایران جغرافیا و مطالعات اجتماعی سه پایه.

سوال 1

فرهنگ را در یک جمله تعریف کن و دو تا نمونه از عناصر فرهنگ ایران نام ببر.

جواب پیشنهادی:
فرهنگ یعنی شیوه زندگی یک جامعه؛ شامل باورها، ارزش ها، هنر، قوانین و آداب و رسوم. از عناصر فرهنگ ایران میتوان به زبان فارسی، جشن نوروز، مهمان نوازی، معماری مسجدها و فرش ایرانی اشاره کرد.

سوال 2

در مطالعات اجتماعی هفتم، میراث فرهنگی چیست و چرا باید از آن محافظت کنیم؟

جواب پیشنهادی:
میراث فرهنگی همه آثار، بناها، هنرها و رسم هایی است که از گذشته به ما رسیده و هویت ما را نشان میدهد. باید از آن محافظت کنیم چون هویت ملی ما را حفظ میکند، برای گردشگری و اقتصاد مهم است و به نسل های بعدی کمک میکند تاریخ خودشان را بشناسند.

سوال 3

در مطالعات اجتماعی هشتم، چرا به دوره ای از تاریخ ایران «عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی» گفته میشود؟

جواب پیشنهادی:
چون در این دوره، مخصوصا از زمان سلجوقیان به بعد، ایران در علم، هنر، معماری و فرهنگ رشد زیادی کرد؛ دانشمندان و هنرمندان بزرگی ظهور کردند و آثار مهمی در معماری، کتابت و علوم مختلف به وجود آمد.

سوال 4

دو ویژگی فرهنگ ایرانی اسلامی که در مطالعات اجتماعی نهم روی آن تاکید شده را بنویس.

جواب پیشنهادی:
فرهنگ ایرانی اسلامی بر ایمان، اخلاق و عدالت استوار است و فرهنگ درست باعث وحدت ملی و پیشرفت جامعه میشود.

سوال 5

یک مثال بزن که نشان دهد ارتباط با فرهنگ های دیگر هم فرصت است هم تهدید.

جواب پیشنهادی:
مثلا وقتی با یک فرهنگ دیگر آشنا میشویم، میتوانیم از علم، تکنولوژی و هنر آن ها چیز یاد بگیریم (فرصت) اما اگر بدون فکر، از سبک زندگی و ارزش های ناسازگار با فرهنگ خودمان تقلید کنیم، ممکن است اصالت فرهنگی خودمان آسیب ببیند (تهدید).

سوالات متداول درباره فرهنگ ایران در جغرافیای هفتم هشتم نهم

1. در امتحان، بیشتر از تعریف فرهنگ میپرسند یا مثال های ایرانی آن؟

هر دو مهم است؛ معمولا یک سوال مفهومی میاد که تعریف فرهنگ را بخواهند یا بگویند «فرهنگ آموختنی است یعنی چه»، و چند سوال هم روی مثال ها مثل نوروز، میراث فرهنگی، معماری ایرانی اسلامی، زبان فارسی و مهمان نوازی ایرانی ها تمرکز دارد.

2. برای خواندن فصل فرهنگ در نهم لازم است فصل های مربوط به میراث فرهنگی در هفتم و هشتم را هم مرور کنم؟

اگر وقت داری، بله.
چون هفتم و هشتم بیشتر روی مثال ها و مصداق های فرهنگ ایران کار کرده اند و نهم روی تعریف کلی فرهنگ؛ وقتی این دو را کنار هم میگذاری، فهمت عمیق تر میشود و جواب دادن به سوال های تحلیلی خیلی راحت تر خواهد بود.

3. این مباحث بیشتر به درد رشته انسانی میخورد یا برای همه رشته ها لازم است؟

برای انسانی خیلی مهم است، ولی برای بقیه رشته ها هم لازم است.
در راهنمای رشته علوم انسانی نوشته شده که این رشته پایه فرهنگ و تمدن جامعه است؛ اما حتی اگر ریاضی یا تجربی بروی، تو هم شهروند همین کشوری و باید هویت و فرهنگ خودت را بشناسی.

4. برای تحقیق یا پژوهش دانش آموزی درباره فرهنگ ایران چه منابعی خوب است؟

چند گزینه راحت و قابل اعتماد:

• خود کتاب مطالعات اجتماعی سه پایه
• مقاله ها و پرتال های رسمی مثل ویکی پدیا، StudyInIran و پرتال رسمی گردشگری ایران

اگر تا این جا را خواندی، یعنی واقعا دوست داری فقط نمره نگیری، بلکه بفهمی پشت این همه اسم و فصل و نقشه چه خبر است. از حالا به بعد، هر وقت تو کتاب یا تو شهر و روستا و سفر، یک چیز فرهنگی دیدی (یک رسم، یک بنا، یک لباس)، یک لحظه فکر کن:
«این دقیقا کجای فرهنگ ایران می نشیند و من کجا تو مطالعات اجتماعی درباره اش خوانده ام؟»
همین سوال های ریز است که از تو یک شاگرد معمولی، یک دانش آموز آگاه و خفن میسازد 😉

تیم تولید محتوای دبیرستان طاها